اندوتلیوم و بیماریهای مزمن

ارتباط بین شیوه ی زندگی و بیماریهای مزمن را نمی توان کتمان کرد اما ارتباط بیولوژیکی این دو کجا و چگونه است؟

عدم داشتن فعالیت ، استعمال دخانیات و عادات بد تغذیه ای همگی علل شناخته شده ی ابتلا به بیماریهای قلبی هستند. نحوه ی تأثیر برخی فاکتورهای خطر نظیر بالا بودن کلسترول یا بالا بودن قند خون در بروز بیماریهای قلبی تا حدی مشخص شده است اما در حقیقت علت آن فراتر از آنچه تاکنون می دانستیم است.

در اوایل دهه ی 1990 دانشمندان دانشگاه هارواد دریافتند که چاقی با نوعی التهاب سیستمیک خفیف و مزمن همراه است که آنرا متافلامیشن"Metaflammation" نامیدند زیرا با متابولیسم کل بدن در ارتباط است. بر اساس این تحقیقات شاید چاقی باید تغییر نام داده و نوعی بیماری التهابی نام گیرد. بزودی مشخص گردید که محرکهای دیگری نیز سبب متافلامیشن می شوند. برخی از این محرکها (تغذیه ی بیش از حد و عدم داشتن فعالیت) سبب اضافه وزن شده و بدین ترتیب همراهی چاقی و متافلامیشن به اثبات می رسد. حتی این موضوع می تواند ارتباط چاقی و بیماریهای مزمن دیگر نظیر دیابت نوع 2 و بیماری قلبی را توضیح دهد.

اما همیشه مسائل آن طور که به نظر می آیند ساده نیستند. در اواسط دهه ی جاری مشخص گردید که چاقی الزاماً سبب متافلامیشن نمی شود در برخی موارد شاید چاقی محرک آن باشد اما همه ی افراد چاق مبتلا به متافلامیشن نمی گردند.

برخی از محرک های متافلامیشن عبارتند از: سیگار، آلودگی هوا و خواب ناکافی که الزاماً با چاقی همراه نیستند.

شیوه ی زندگی مدرن امروزی محرک ایجاد واکنش های التهابی می باشد سیستم ایمنی بدن نه تنها برای مبارزه با تهاجم های میکروبی و جراحت های ایجاد شده برنامه ریزی شده است بلکه برای فعالیت هایی ولو در مقیاس کوچک اما بیشتر فعالیت های مزمن نیز برنامه ریزی شده است. متافلامیشن به نظر می رسد ارتباط بین شیوه ی زندگی و بسیاری از بیماریهای مزمن از جمله برخی سرطانها را توضیح می دهد. از نظر آناتومیکی متافلامیشین در لایه ی داخلی پوشاننده ی عروق خونی (اندوتلیال) در سراسر بدن اتفاق می افتد.

دانش کنونی اتفاقات زیر را به دنبال هم توضیح می دهد:

·        القاء کننده های مرتبط با شیوه ی زندگی (برای مثال، رژیم حاوی چربی زیاد، عدم داشتن فعالیت فیزیکی ، استعمال دخانیات) سبب تحریک برخی عوامل فیزیولوژیک (برای مثال، کلسترول LDL اکسید شده ، کلسترول) می گردد که در خون به صورت یک آنتی ژن عمل می کنند.

·        این عوامل شبه آنتی ژنی به دیواره ی عروق خونی  متصل شده و سبب آغاز یک واکنش ایمنی می شوند.

·        ماکروفاژهایی که ازمونوسیت ها ی درون خون مشتق شده اند به غشاء داخلی رگ نفوذ کرده و اجسام خارجی را به روش فاگوسیتوز در بر می گیرند و می بلعند .

·        سلولهای فوم حاصل از این واکنش در دیواره ی داخلی رگ خونی تشکیل شده و سبب آتروم یا برجستگی در جدار رگ خونی( Atheroma) می شوند.

·        سلولهای ماهیچه ای صاف تشکیل یک پلاک فیبر مانند بروی برآمدگی در قسمت حفره ی رگ خونی می دهند که نتیجه ی آن chronic atherogenesis می شود.

·        چنانچه این پلاک غیر پایدار باشد و متلاشی شود نتیجه ی آن ایجاد لخته (thrombus) در رگ خواهد بود.

به عبارت ساده تر متافلامیشن به بیماری مزمن مرتبط است درحالیکه التهاب کلاسیک به جراحت های حاد یا حمله ی میکروبی مرتبط می باشد. تفاوت اصلی التهاب – متا  با التهاب کلاسیک این است که التهاب کلاسیک در مراحل بعد به ثبات و همواستازی می انجامد اما التهاب – متا به یک گرفتگی مزمن (متضاد همواستازی) و نهایتاً به بیماری مزمن می انجامد. متافلامیشن را می توان از طریق مارکرهای التهابی نظیر high- sensitivity C- reaetive protein (hs-CRP) شناسایی کرد.

مقدار hs- CRP در التهاب های حاد افزایش نمی یابد و اندکی افزایش در میزان آن شاید نادیده گرفته شود اما این مقدار افزایش می تواند نشانگر وجود متافلامشین باشد.

قبلاً از درمانهای ضد التهابی برای درمان بیماریهای مزمن استفاده می شد به همین علت مصرف سالیسیلات ها در بیماری قلبی تأثیر داشت. اگر چه این نوع داروها اگر شیوه ی زندگی تغییر نکند تنها به عنوان مسکن های موقتی  محسوب می شوند.

این نوع جدید التهاب "Metaflammation" دیدگاه جدیدی بر بیماریهای مزمن وارتباط پیچیده ی چاقی والتهاب وبیماریهای دیگر گشوده است.

منبع:  www.medicalobserver.com